Page 4 - demo ksiazki

pobrała. Potem brat umarł, a jak umarł, ostałem sam z sierotą. Myślałem tedy:
nie usiedzę! A prawili pod on czas o wojnie i o tym, że Jaśko z Oleśnicy, które-
go król Władysław po Mikołaju z Moskorzowa do Wilna wysłał, szuka skrzęt-
nie w Polsce rycerzy. Znając ja więc godnego opata i krewniaka naszego, Janka
z Tulczy, zastawiłem mu ziemię, a za pieniądze kupiłem zbroiczkę, konie – opa-
trzyłem się jako zwykle na wojenną wyprawę; chłopca, co mu było dwanaście
lat, wsadziłem na podjezdka i haj! do Jaśka z Oleśnicy.
– Z wyrostkiem?
– Nie był ci on wówczas nawet wyrostkiem, ale krzepkie to było od małego.
Bywało, w dwunastym roku oprze kuszę o ziemię, przyciśnie brzuchem i tak
korbą zakręci, że i żaden z Angielczyków, którycheśmy pod Wilnem widzie-
li, lepiej nie naciągnie.
– Takiż był mocny?
– Hełm za mną nosił, a jak mu przeszło trzynaście zim, to i pawęż .
6
– Już to wojny wam tam nie brakło.
– Za przyczyną Witoldową . Siedziało książę u Krzyżaków i co roku wyprawy
7
na Litwę pod Wilno czynili. Szedł z nimi różny naród: Niemcy, Francuzy, Angiel-
czykowie do łuków najprzedniejsi, Czechy, Szwajcary i Burgundy. Lasy przesiekli,
zamki po drodze stawiali i w końcu okrutnie Litwę ogniem i mieczem pognębili,
tak, że cały naród, który tę ziemię zamieszkuje, chciał już ją porzucić i szukać innej,
choćby na kraju świata, choćby między dziećmi Beliala, byle od Niemców daleko.
– Słychać było i tu, że wszyscy Litwini chcieli pójść z dziećmi i żonami precz,
aleśmy temu nie wierzyli.
– A ja na to patrzył. Hej! Gdyby nie Mikołaj z Moskorzowa, nie Jaśko z Ole-
śnicy, a nie chwalący się, gdyby i nie my, nie byłoby już Wilna.
– Wiemy. Zamkuście nie dali.
– A nie daliśmy. Pilno tedy zważcie, co wam powiem, bom człek służały
i wojny świadom. Starzy jeszcze mawiali: zajadła Litwa” – i prawda! Dobrze
”
się oni potykają, ale z rycerstwem nie im się w polu mierzyć. Gdy konie Niem-
com w bagnach polgną albo gdy gęsty las – to co innego.
– Niemcy dobrzy rycerze! – zawołali mieszczanie.
– Murem oni chłop przy chłopie w żelaznych zbrojach stają tak okryci, że le-
dwie psubratu oczy przez kratę widać. I ławą idą. Uderzy, bywało, Litwa i roz-

pawęż – XIII-wieczna, czworokątna tarcza wykonana z drewna, niekiedy obita skórą,
6
często zdobiona, używana jako osłona podczas oblężeń
Witold Kiejstutowicz – (1350–1430); książę litewski zwany Wielkim, uczestnik wielu bitew
7
z Krzyżakami, występujący przewko Litwie po podpisaniu porozumienia z Krzyżakami
7