Page 7 - demo ksiazki

1320 r. – początek ars nova – stylu w muzyce europejskiej 1320 r. – koronacja Władysława Łokietka
1453 r. – upadek cesarstwa bizantyńskiego
(zajęcie Konstantynopola przez Turków) 1333 r. – koronacja Kazimierza Wielkiego
1364 r. – powstanie Akademii Krakowskiej

1407 r. – Bogurodzica

1410 r. – bitwa pod Grunwaldem

Czasy określane w języku łacińskim terminem medium
aevum, czyli wiek średni, są z pewnością jedną z najdłużej trwa-
jących i najbardziej niezwykłych epok w historii ludzkości. Nie-
którzy mówią o misterium tremendum i mrokach średniowie-
cza, wspominając barbarzyńskie zwyczaje, innych fascynuje
wielowarstwowość i różnorodność osiągnięć ówczesnej euro-
pejskiej sztuki i kultury.
Historycy dzielą tę epokę na dwa okresy – średniowiecze
wczesne, datujące się od ok. 300/400 r. do 600 r., przy czym ce-
zurę stanowi rok 306 (wstąpienie na tron Konstantyna Wielkie-
go) lub też rok 476 (upadek starożytnego Rzymu) oraz dojrza-
łe, które kończy się dopiero w XIV wieku, przyjmując jako daty
graniczne rok 1492 (odkrycie Ameryki przez Kolumba) lub rok
1450 (wynalezienie druku przez Gutenberga).
Niewątpliwie epokę cechowała swoista jedność wynikająca
z faktu, że po liczącej sobie około trzy tysiące lat religii poli-
teistycznej zwrócono się ku ideom chrystianizmu i teocentry-
zmu. To właśnie one całkowicie zmieniły pogląd na człowieka,
kulturę i sztukę. Cała feudalna i rozwarstwiona Europa stano-
wiła wspólnotę spojoną chrześcijańską religią, a także zwierzch-
nictwem Kościoła reprezentującego powszechną łacińską kultu-
rę. To właśnie Kościół przechowuje kulturę starożytnego świata,
a jednocześnie przekształca ją w duchu chrześcijańskim, oświe-
cając barbarzyńskie państwa. Osią wszelkich systemów filozo-
ficznych był teocentryzm, pogląd, według którego Bóg znajdo-
wał się w centrum świata jako najwyższa władza, jedyna war-
tość i ośrodek wszelkich ludzkich działań. W ślad za koncep-
cją surowego Boga szły nauki ówczesnych filozofów uznające za
główny cel człowieka osiągnięcie zbawienia i przygotowanie się
do wiecznego życia w niebie. Ich zdaniem, ziemska egzysten-
cja miała być epizodem na drodze do wieczności, zaś dualizm
świata zakładał, że rzeczywistość materialna, ziemska jest kru-
cha, ulotna i mało wartościowa. Filozofia scholastyczna nie py-
tała o to, czy Bóg istnieje. Była tego pewna, co należało jedynie
udowodnić za pomocą summy teologicznej. Tego typu poglądy
znajdowały swą podstawę i dobitne potwierdzenie w średniowiecznej wizji życia. Epidemie mające miej- Drukowanie
sce u progu XIV w., liczne wojny, krwawo tłumione ruchy społeczne, bieda i brak szerszych horyzontów książek,
myślowych sprzyjały poczuciu kruchości istnienia oraz ascetycznemu, religijnemu stylowi życia. Zgod- obraz z XV w.
nie z hasłem memento mori („pamiętaj o śmierci”) mortis jawiła się jako brama do lepszego świata, zatem
twórcy literatury i sztuki starali się, by ich dzieła pełniły funkcje parenetyczne, wychowawcze i umoral-
niające.
Średniowiecze to również epoka blasku alegorii i bogatej symboliki religijnej przejawiającej się w każdej dzie-
dzinie twórczości – poczynając od literatury, przez malarstwo gotyku i styl romański; to okres rozkwitu takich
niezwykłych artystów, jak Roger van der Weyden, Hans Memling, Hieronimus Bosch czy Pieter Bruegel.

II. Fenomen muzyki gregoriańskiej

Godło
Sprawom boskim podporządkowana zostaje cała działalność artystyczna i twórcza, przede wszystkim Państwa
anonimowa, na chwałę Pana. Religijna jest też muzyka, której głównym zadaniem będzie pogłębianie Kościelnego
przeżyć chrześcijan i ich wzrastanie w wierze. Okazuje się zależna od rozwoju form liturgii chrześcijań-

9