Page 12 - demo ksiazki

III. Mistrzowie epoki

Guido z Arezzo (Guido Monaco)
(ok. 995-1050)
Kościół katolicki czci błogosławionego Guido, włoskiego mni-
cha benedyktyńskiego z opactwa Pomposa, twórcę pisma nuto-
wego i reformatora systemu tonalnego. To jego zasługą jest wpro-
wadzenie metody śpiewu zwanej solmizacją i zerwanie z tetra-
chordalną budową skal oraz podzielenie materiału dźwiękowego
na grupy sześciodźwiękowe, tzw. heksachordy. Nazwy poszcze-
gólnych stopni tej skali wywodzą się od pierwszych zgłosek hym-
nu do św. Jana: -ut, -re, -mi, -fa, -sol, -la. W XVII w. zmieniono
sylabę -ut na -do i tak zostało do dziś.
Guido kształcił się w opactwie koło Ferrary, a w 1025 r. zo-
stał nauczycielem chłopięcego chóru w Arezzo. Wiele podró-
żował, wyjeżdżając do Saint Maur des Fosses, Evreux, Saint De-
nis, Eu i Canterbury. Pod koniec życia wstąpił do klasztoru ka-
medułów.

Ambasadorowie, To ciekawe...
H. Holbein, • Pierwotnie zapis nutowy obejmował jedynie cztery linie.
obraz z 1533 r.
Muzyka w Polsce
Dominacja Kościoła i średniowieczny teocentryzm znalazł swój wyraz także w polskiej literaturze, mu-
zyce i kulturze. Polska po 966 r. wchodzi na orbitę nowej cywilizacji, oczywiście za sprawą chrztu święte-
go i działań Mieszka I – wyrastają katedry w Gnieźnie, Płocku, Krakowie, zostaje ustanowione gnieźnień-
skie arcybiskupstwo. Realizuje się ideał życia monastycznego, a do kraju przybywają zakonnicy, zakładając
tu swe klasztory, które są również ośrodkami myśli twórczej i cennymi bibliotekami. Powstają przy nich
Pomnik Guido szkoły katedralne, w których uczy się podstawowych umiejętności, czyli czytania i pisania oraz śpiewania
z Arezzo psalmów. Na mapie Europy pojawiają się centra wiedzy i nauki – najstarsze w Bolonii i Paryżu, a w Pol-
sce Akademia Krakowska, jako druga uczelnia w środkowej Europie po uniwersytecie
w Pradze.

Bogurodzica
Najcenniejszym tekstem w naszym narodowym śpiewniku jest Bogurodzica – znana
dziś jako pierwszy polski hymn, a zarazem religijna i bojowa pieśń rycerstwa polskiego,
którą śpiewano przed walką. Jan Długosz, nasz znakomity dziejopis, określił ją w swych
Kronikach jako patrium carmen, czyli pieśń ojczystą, zaś w XV wieku pełniła funkcję
hymnu dynastii Jagiellonów. Kiedyś jej autorstwo przypisywano św. Wojciechowi, dziś
przyjmujemy, że sam tekst powstał ok. 1407 r. Zapoczątkowuje bogatą w naszej kultu-
rze tradycję łączenia elementów patriotycznych i wojskowych z nurtem religijnym, stąd
pieśń stała się symbolem owej jedności, aż do czasów współczesnych.

Wincenty z Kielczy (1200-1261)
Wybitny muzyk, ale także dziejopis, hagiograf i poeta, autor pierwszego hymnu kró-
lewskiego Gaude Mater Polonia, przyszedł na świat ok. 1200 r. w rodzinie rycerskiej,
prawdopodobnie skoligaconej ze znanym rodem Odrowążów, pochodzących z Kamie-
nia Śląskiego na Opolszczyźnie. Czy miejscem jego narodzin była Kielcza, dziś spora
wieś w powiecie strzeleckim, w gminie Zawadzkie, tuż przy drodze do Gliwic? Tego nie
wiemy, choć w nekrologu ojców dominikanów czytamy o zmarłym jako o Wincentym
z Kielczy.
Z pewnością uczył się w szkole katedralnej, gdzie zetknął się z kronikarzem Wincen-
tym Kadłubkiem, później zaś studiował na uniwersytecie w Bolonii. Przybył do Krako-
wa w 1218 r. i cztery lata później został kapelanem dworu biskupa krakowskiego. Do-
dajmy, że urząd biskupa sprawował wówczas Iwo Odrowąż, który został jego protekto-
rem. W 1227 r. uczyniono go członkiem kapituły krakowskiej, kanonikiem, zaś nieco
później muzyk wstąpił do zakonu dominikanów.
Kolejnym etapem w życiu sławnego twórcy był udział w specjalnej komisji kanoniza-

14