Page 14 - DEMO_KSIAZKI

BeZkręgowce

§ Stawonogi (Arthropoda)

 szczękoczułkowce (Chelicerata) i żuwaczkowce (Mandibulata)  17 ∆ 99  około 2140  ponad
1 100 000  środowiska wodne i lądowe; niektóre gatunki są pasożytami Bezkręgowce 16

.
Systematyka Stawonogi (z gr. arthron = staw i podus = noga) są bardzo liczebną grupą podzieloną na dwa
podtypy (szczękoczułkowce i żuwaczkowce). Prawdopodobnie wyewoluowały z pierścienic – świadczy o
tym podobieństwo struktur ciała u reprezentantów pierścienic i prymitywnych stawonogów. W obrębie tej
ogromnej grupy można wyróżnić kilka nadgromad (sześcionogi i wije) oraz podgromad.
.
Występowanie Zwierzęta należące do tej grupy zajęły wszystkie nisze ekologiczne: powszechnie wy-
stępują w morzu, są przystosowane do życia na lądzie oraz – jako jedyne z bezkręgowców – wykształci-
ły umiejętność latania.
.
Budowa ciała Charakterystyczną cechą stawonogów jest występowanie sztywnego, podzielonego na ryBy 74
segmenty szkieletu zewnętrznego oraz połączone stawami odnóża pełniące funkcję lokomotoryczną.
Układ krwionośny jest otwarty, krąży w nim hemolimfa. Typ układu oddechowego jest zależny od śro-
dowiska występowania: gatunki wodne mają skrzela, lądowe – tchawki lub płucotchawki.
.
Rozmnażanie Przedstawiciele tego typu rozmnażają się niemal wyłącznie płciowo. W rzadkich przy-
padkach dochodzi do partenogenezy, czyli dzieworództwa, kiedy to osobnik potomny rozwija się z nie-
zapłodnionej komórki jajowej. Stawonogi są zwierzętami jajorodnymi, a w rozwoju osobniczym wystę-
puje jedno lub więcej stadiów larwalnych. Taki typ rozwoju nazywa się metamorfozą, czyli przeobraże-
niem. Po osiągnięciu dojrzałości ciało wielu stawonogów (skorupiaki, wije i pajęczaki) ulega przemia-
nom, które pozwalają odnowić stary szkielet zewnętrzny dzięki proce- Płazy 126
sowi linienia.
.
Odżywianie Sposób odżywiania danego gatunku zależy od przy-
stosowania aparatu gębowego do określonego typu pokar-
mu: odnóża gębowe niektórych stawonogów pozwalają na
chwytanie i przytrzymywanie ofiar. Inne wyposażone są
np. w malutkie trąbki, za pomocą których stawonóg
wysysa nektar, limfę lub krew.

 Wieloszczety (Polychaeta) skórne służące do poruszania się, od płciowe i prowadzą samotniczy tryb gady 152
których pochodzi nazwa gromady. życia, choć istnieją również przykła-
Występowanie Wieloszczety są z reguły rozdzielno- dy gatunków tworzących kolonie.
Opisano 8250 gatunków, przede
wszystkim morskich, żyjących w za-
głębieniach dna i w strefie przybrzeż-
nej. Prawie wszystkie wieloszczety
są organizmami wodnymi. Różnią
się kształtem i wielkością: mogą być Ptaki 192
robakokształtne, prawie sferyczne
lub wyglądać jak kwiaty. Mają wiel-
kość od 1 mm aż do ponad 3 m. Nie-
które gatunki są pasożytami; więk-
szość jednak prowadzi osiadły tryb
życia, odżywiając się cząstkami orga-
nicznymi znajdującymi się w wodzie
lub należy do zwierząt wędrujących,
które wykazują cechy drapieżników. ssaki 242
Wszystkie osobniki zaliczane do tego
typu mają parapodia, czyli płatowate,
zaopatrzone w szczecinki wyrostki
Wzory na skrzydłach motyli mogą pełnić funkcję ostrzegawczą , umożliwiają także rozpozna-
wanie osobników żeńskich i męskich.

 WYMIARY  WYSTĘPOWANIE  CIEKAWOSTKA  REKORDY CZY WIESZ, ŻE... 19