Page 9 - demo ksiazki

Pmnik Béla Bartóka w Makó, na Węgrzech

wcześniej kompozytor został profesorem klasy forte-
pianu w Akademii Muzycznej w Budapeszcie i ożenił
się ze swoją studentką – Mártą Ziegler, córką inspek-
tora policji. Właśnie jej zadedykował swą jednoakto-
wą operę. Małżeństwo trwało do 1923 r., a po rozwo-
dzie Bartók powtórnie wstąpił w związek małżeński,
też ze swoją studentką, Dittą (Edytą) Pásztory. Miał
dwóch synów – z pierwszą żoną Bélę juniora, z dru-
gą Pétera, którego sam uczył kompozycji. Napisał dla
niego specjalny zestaw utworów o zwiększającym się
stopniu trudności pt. Mikrokosmos – korzystają z nie-
go do dziś młodzi adepci fortepianu. W następnych la-
tach skomponował balet-pantomimę Cudowny man-
daryn, dwie sonaty na skrzypce i fortepian (1921 r.,
1922 r.), I Koncert fortepianowy (1926 r.), dwie rap-
sodie na skrzypce i orkiestrę (1928 r.), a także III i IV
Kwartet smyczkowy (1927 r., 1928 r.) oraz wiele utwo-
rów na fortepian solo. Dzieła te opublikował Uni-
versal Edition. Bartók wiele podróżował po Europie
i Stanach Zjednoczonych. Brał również udział w festi-
walach, organizowanych przez SIMC (Międzynaro-
dowe Towarzystwo Muzyki Współczesnej). W latach
trzydziestych powstało wiele utworów gorąco przyj-
mowanych przez publiczność, m.in. Cantata profa-
na, II Koncert fortepianowy, Muzyka na instrumenty
strunowe, perkusję i czelestę, Sonata na dwa fortepia-
ny i perkusję.
Przełomem dla kompozytora okazał się rok 1940.
Już od kilku lat śledził poczynania partii hitlerowskiej,
nie mógł zgodzić się na faszyzm, wojnę i udział w niej
członków swego narodu. Bartók przeciwstawiał się
faszyzmowi. W 1938 roku, wiedząc, że firma wydaw-
nicza Universal bojkotuje kompozytorów pochodze-
nia żydowskiego, napisał list do dyrekcji wydawnic-
twa z żądaniem, aby bojkotem objąć także jego dzieła.
Na początku wojennej zawieruchy wyemigrował
z żoną do USA, gdzie pracował nad ludową mu-
zyką serbsko-chorwacką na Uniwersytecie Colum- Kalendarium
bia w Nowym Yorku. Mimo sławy i szacunku, jakim
cieszył się także na obczyźnie, utrzymywał się głów- 25 III 1881 – narodziny
nie z lekcji gry na fortepianie i wykładów. U schył- 1899-1903 – okres studiów w Akademii Muzycznej w Budapeszcie
ku życia cierpiał niedostatek, choć niektórzy muzycy, 1907 – profesor klasy fortepianu w AM
mieszkający w USA, w ramach dobroczynnej pomo- 1907–14 – etnograficzne podróże badawcze
1911 – opera Zamek Sinobrodego
cy zamawiali u niego utwory. Wkrótce kompozytor 1918–19 – balet Cudowny mandaryn
zachorował na białaczkę. Béla Bartók zmarł 26 wrze- 1934 – przyjęcie w poczet członków Węgierskiej Akademii Nauk
śnia 1945 r. w Nowym Jorku i dopiero wówczas kry- 1940 – wyjazd do USA
tyka literacka w pełni doceniła jego dzieła. 26 IX 1945 – śmierć

9