Page 10 - demo ksiazki

WalEczNy łOKiEtEK

Władysław i łokietek

(między 1259 a 1260–1333)

jeden z książąt dzielnicowych, w latach 1275–1288 książę kujawsko–dobrzyński
(wraz z braćmi), książę brzeski i sieradzki (1288–1300), książę sandomierski

(1289–1292), książę łęczycki (1294–1300), książę wielkopolski i pomorski

(1296–1300), w latach 1300–1304 przebywał na wygnaniu, od 1304 roku panował
w Wiślicy, od 1305 r. w sandomierzu, sieradzu, łęczycy i Brześciu, od 1306 roku

w Krakowie, w latach 1306–1309 na Pomorzu, zaś od 1314 r. w Wielkopolsce.
W roku 1320 został królem Polski.

ic nie zapowiadało kariery z braćmi w części ziemi kujawsko-dobrzyń- lewską... W 1308 r. odkryto w Krakowie spi-
Władysława Łokietka. Poczy- skiej. Jednak upór, wytrwałość w dążeniu do sek tamtejszego biskupa, a w 1309 r. Krzyża-
nając od wzrostu (wyjaśnie- celu i ‒ nie da się ukryć ‒ pomyślny zbieg wy- cy podstępnie zajęli Pomorze. Sytuacja w Ma-
nie jego przydomka poda- darzeń doprowadziły go na polski tron. łopolsce została opanowana dopiero w roku
Nje dopiero w XV wieku Jan W 1289 r. wspierał w walce o panowanie 1311 po zdławieniu buntu mieszczan.
Długosz, ale trudno znaleźć inną przyczynę nad Krakowem dużo potężniejszego od siebie Potem miało miejsce pasmo sukcesów Ło-
tak nierycerskiego miana) ‒ według niektó- sojusznika, który z niewiadomych przyczyn kietka ‒ przyłączenie Wielkopolski (w 1314 r.),
rych źródeł miał liczyć sobie zaledwie 130 cm. zrezygnował z podbicia stojącego otworem a zwłaszcza koronacja na króla Polski (1320 r.).
Również pochodzenie nie predestynowało go grodu. Łokietek zajął miasto, jednak wkrót- Kraj znów stał się królestwem. Ale jakaż to
do odegrania tak ważnej roli ‒ był prawnukiem ce potem musiał z niego uciekać. W latach była Polska! Bez Pomorza, Śląska, Mazow-
najmłodszego syna Bolesława Krzywoustego. 1293-1296 ginęli w walkach lub zamordowa- sza... Na dodatek w 1329 r. Krzyżacy zdobyli
Najważniejsze jednak, że po ojcu nie odziedzi- ni przez wrogów inni potężni sprzymierzeń- ziemię dobrzyńską, a dwa lata później ruszy-
czył żadnej znaczącej dzielnicy. Rządził wraz cy Władysława, a ten dziedziczył po nich zie- li wraz z Czechami na Polskę z zamiarem osta-
mie i prawa do tronu. W 1296 r. zajął Wielko- tecznego pozbawienia Łokietka tronu.
polskę i Pomorze, ale w 1299 r. zaatakowany I wtedy karta znów się odwróciła. Dużo
przez innego pretendenta do polskiego tro- słabsze rycerstwo polskie pokonało w 1331 r.
nu, króla czeskiego ‒ musiał uciekać z kraju. w bitwie pod Płowcami tylną straż krzyżac-
Władca Czech koronował się na króla Polski. ką, co spowodowało, że potyczka z główny-
Wydawało się, że Łokietek do Polski już nie mi siłami zakonu pozostała nierozstrzygnię-
powróci, a jeśli nawet ‒ to nie odegra w niej ta. Miało to przede wszystkim znaczenie mo-
żadnej znaczącej roli. ralne. Polska armia przekonała się, że niezwy-
Ambitny książę wrócił do kraju w 1304 r. ciężeni Krzyżacy są ludźmi z krwi i kości. Nie-
i zajmował po kolei następne miasta. Niedłu- stety, politycznie wojna zakończyła się utra-
go potem ‒ w przeciągu roku ‒ zmarli dwaj ko- tą Kujaw ‒ rodowej ziemi króla, który w rok
lejni królowie czescy, czyli najpotężniejsi prze- później (w 1333 r.) zmarł. Umierając (po burz-
ciwnicy Łokietka. W 1306 r. Władysław zajął liwym życiu wypełnionym walkami, sukcesa-
Małopolskę i odzyskał Pomorze Gdańskie. Wy- mi i klęskami), nie mógł być pewien, czy jego
dawało się, że za chwilę sięgnie po koronę kró- państwo przetrwa jeszcze choćby rok...

Krzyżacy
Zaproszeni w 1226 r. do Polski rycerze Zakonu Szpitala Najświętszej Marii Panny mieli chronić
granicę Mazowsza przed napadami Prusów. Stopniowo zdobywali ziemie plemion pruskich i do
1283 r. zorganizowali na ich terenach potężne państwo. Wówczas zaczęli szukać nowych prze-
ciwników. Początkowo byli to Litwini, ale w 1308 r. Krzyżacy skorzystali z okazji i podstępem za-
jęli Pomorze Gdańskie. Od tego momentu Polska znalazła się z nimi w stanie wojny, zakończonej
dopiero w 1525 r. likwidacją zakonu. Zmagania trwały więc ponad 200 lat.

 Władysław Łokietek, J. Matejko, 1892 r.
12 Władysław I Łokietek (między 1259 a 1260–1333)