Page 15 - Demo_ksiazki

wołać tam antyrosyjskie powstanie. Ludność witała
ich jednak chłodno. Kompania powróciła do Krako-
wa, a Piłsudski uformował sprzymierzone z Austria-
kami Legiony Polskie oraz tajną Polską Organizację
Wojskową. W 1916 roku Niemcy i Austro-Węgry
obiecały utworzenie niepodległej Polski z ziem ode-
branych Rosji. Komendant wszedł w skład Tymcza-
sowej Rady Stanu Królestwa Polskiego. Kiedy jed-
nak szala zwycięstwa przechyliła się na stronę Rosji
i jej zachodnich sojuszników, przyszły naczelnik pań-
stwa wywołał kryzys przysięgowy – żołnierze Le-
gionów odmówili złożenia przysięgi cesarzowi Nie-
miec. Komendant został osadzony w Magdeburgu,
ale (po wybuchu rewolucji w Niemczech) odzyskał
wolność i 10 listopada 1918 roku przybył do War- Józef Piłsudski
szawy, a dzień później Rada Regencyjna powierzyła
mu dowództwo nad wojskiem polskim. 14 listopa-
da Rada dokonała samorozwiązania, cedując swo- w wyniku bitwy, która przeszła do historii pod na-
je uprawnienia na Piłsudskiego, który 29 listopada zwą „cudu nad Wisłą”. W 1921 roku Rzeczpospolita
przyjął tytuł „tymczasowego naczelnika państwa” Polska podpisała z Rosją traktat ryski, w wyniku któ-
(nawiązanie do czasów insurekcji kościuszkowskiej). rego wschodnia granica Polski kształtowała się po-
Naczelnik uznał, że przebieg granic Polski na zacho- dobnie, jak po II rozbiorze. W 1921 roku uchwa-
dzie w większym stopniu zależeć będzie od decy- lona została Konstytucja marcowa, na mocy której
zji zwycięskich mocarstw, jednak na wschodzie jest Rzeczpospolita Polska stała się państwem demokra-
szansa wydarcia Rosji jak największych obszarów. tycznym. Pierwszy wybrany prezydent, Gabriel Na-
Piłsudski nie marzył jednak o narzuceniu Litwinom rutowicz, został zamordowany przez prawicowego
czy Ukraińcom polskiej władzy. Był zwolennikiem fanatyka. W tym czasie Piłsudski odsunął się od wła-
koncepcji samostanowienia narodów i utworzenia dzy i udał na „emigrację wewnętrzną” do swojego
tzw. Międzymorza, czyli federacji państw pomiędzy dworku w Sulejówku.
Morzami Bałtyckim, Czarnym i Adriatykiem, dzię- Następne lata to okres niestabilnych rządów. W 1926
ki której Polska byłaby oddzielona od Rosji swego roku władza dostała się w ręce narodowo-katolickich
rodzaju buforem bezpieczeństwa. Idea nie podoba- koalicjantów z Chjeno-Piasta. Marszałek, korzystając
ła się Litwinom, którzy zdali sobie sprawę, że miesz- z poparcia wojska, dokonał przewrotu i ponownie
kańcy Wileńszczyzny, historycznej części Litwy, przejął władzę. Polska stała się dyktaturą, a politycy
dawno ulegli polonizacji i z pewnością opowiedzą opozycji trafili do obozów w Brześciu i Berezie Kar-
się za Polską. Jednak po wybuchu wojny polsko-ro- tuskiej. Duża część Polaków nadal kochała Piłsud-
syjskiej, wojsko polskie i Armia Ukraińskiej Republi- skiego; sympatycy nazywali go „Dziadkiem”. Ustrój
ki Ludowej w zgodzie maszerowali na Kijów. Alianci autorytarny został zalegalizowany przez uchwalenie
zmuszeni byli jednak opuścić stolicę Ukrainy, kiedy w 1935 roku Konstytucji kwietniowej. Krótko po jej
nadeszła kontrofensywa rosyjska. Armia Czerwona wejściu w życie Józef Piłsudski zmarł.
dotarła pod samą Warszawę, skąd została odparta

JÓZEF KLEMENS PIŁSUDSKI (1867–1935) 35