Page 13 - demo_ksiazki
P. 13

Czy wszystkie planety mają kształt kulisty?
           Czy wszystkie planety mają kształt kulisty?
           Czy wszystkie planety mają kształt kulisty?
           Czy wszystkie planety mają kształt kulisty?
                                          i
                                          t
                                           a
                                      r
                                      a
                                        w
                                               .
                                              a
                                             j
                                            c
                                                W

                                    g
                         i
                       w
                           d
                          a
                   d
                 O
                      o
                     p
                                  t


                                  o

                            a
                               a
                              z
                                                                      c
                                                                        a
                                                                         j
                                                                     a
                                                                  o
                                                                   b
                                                                    r
                                                                              s
                                                                               i
                                                                               ę

                                                                         ą
                                                                           c
                                                                            e

                                                        t
                                                        k
                                                          i
                                                       s
                                                   s
                                                    z
                                                     y
                                                              a
                                                               ł
                                                                a
                                                             i
                                                          e

                                                            c
            Tak. Odpowiada za to grawitacja. Wszystkie ciała obracające się
                .

               k
             a
            T
                                                                             z
                                       n
                                                                            s
                                     ą
                                                                  z
                                      g
                                         ą
                                           o
                                            d

             ó

                                                                           k
                                    i
                                                                   y
                              ó
                               r
                            k
                                                                               a
                             t

              ł
                                                                              t
                                   s
                                e

                                  o
                                                         m
          o
                                                           a
                                                       ą

                                                                       u
        w
                                                               ,

                                                                p
                                                            s
                                                             ę
                                                                     m
                                                      i
                                                                 r
                                               o
                                                w
        wokół własnej osi, które osiągną odpowiednią masę, przyjmują kształt t
                                              p
                                                                    j
                                                  i
           k
                                                    d
                                                     n
                                                   e
                                                                         ą
                                                                        j
                   s

                 ł
                     e
                        o
                       j
                          i
                                                                                ł
                           ,
               w
                    n
                         s
                  a


                                                            m
                                            u
                        n
                                                                                 j

                                                                t
                                             l
                       o
                                                                          m
                                                                            n
                                           k

                  s
                                       c
                                         h

        e
                                                              a
                                              i
                                                    o
                                                                      y
                                                                        m
                                                          a
                   z
                ł
                                                     r
                                                       t
           k
                                                        s
                                                      ę
                                                         z
                    c

         k
                                               I

                                                                                 e
                                              .
                                                m

                     z
                                                   g

            o
                                                                      t
                                                                               j
                                                                              i
                                  g
                 a
                                     n

                               b

                                   u
                         e
                                                                   i
              s
                                                                 e
                           j
                             a
               p
                                                                   a
                                 e
                                      a
                            n
                                                                    ,
                                                                              e
                                i
       l lekko spłaszczonej na biegunach kuli. Im gorętsza materia, tym mniej jej j
                                                                  r
                                                                  a
                                                           s
                                                                      r
       potrzeba dla uzyskania kulistego kształtu. Mniejsze ciała krążące wokół ł
                                                 t
            z
                                                                         ą
                                                                  ł
                                                            z
                                               a
                          k
                                                 ł
                               a
                                                         e

                                                                      ą
                                                     M
                             n
                                                       n
          t
                            a
                   a
                                                         i

                                                          j

                              i
                     u
                                                  u
           r

                                                    .
                                                                        ż
                                                                               o

                                    l
             e
                                                                                  ó

                 d
                                                                          c
                   l

                                         o
                                        g
                                                                    k
                                                                a
         o
                                                               c
                                                                           e
                                    i
                                     s
                        y
                                 k
              b
               a
                                                                             w
                                             z

                                                                i
                                                                                 k
       p
                                               t
                                       e
                       z
                                  u
                                      t
                                                             e
                                            s
                                           k
                         s
                                                                   m

                                                        k
                   ą
                                                                z
         a
                                                                     a
                                                                 a
                                                                                  g
                                                            a
                 o
                                                            i
                                                              a
                  g


         l
                                                          c
                                                              ł
                                                                                 ą
       p
                                         k
                                                                           b
                                                                            y

                        e
                                          s
                        i
                                           z
                              r

                               e
               m
                                                                              o
                                 u
                                                                                s
                                     r

                                   l
                                   a
                         ć

       planet mogą mieć nieregularne kształty. Jednak ciała za małe, aby osiąg--
                                g
                                     n
             t
                                       e
                                                   e
                                                    d
                                                                                 i
                             e
                                                                         ,

                                                      n
           n
                                                       a
                                                                       ł
                            i
                                                                       e
                           n
                                              ł
                                               t
                                                                          a
                                            t
            e
                                             a
                                                y

                                                 .

                                                  J
                     m
                                                                               o
                                                                   a
                                                                         M
       n
                                                                     m
                                                                       i
                                                                       .

                                                                            j
                                                                             ą

       nęły kształt kulisty nazywamy planetoidami, a nie planetami. Mają one e
                                                                           a
                                                                                n
                   t

                                          l
                                        p

                       l
                    k
                      u
                                             e
                                            n
                                               o
                                              t
                  ł
                                          a
            k
                 a
                                y
                               z
                                   a
                                 w

               z
                             a
                            n
                        s
                         t
                t
                        i
                                    m
              s
                          y
                                      y

                                                           i
                                                           e

          ł
                                                       a

                                                         n
                                                                n
                                                                 e
                                                                   t
                                                               a
                                                             p
         ę
                                                              l
                                                   m
           y
                                                  a
                                                 d
                                                i
                                                      ,

                                                      i
       szansę na stanie się planetą, kiedy na skutek zderzeń z innymi ciałami i
       s z a n s ę   n a   s t a n i e   s i ę   p l a n e t ą ,   k i e d y   n a   s k u t e k   z d e r z e ń   z   i n n y m i   c i a ł a m
       (planetoidami, kometami) zwiększą swoją masę. Kulisty kształt przyjmują ą
       ( p l a n e t o i d a m i ,   k o m e t a m i )   z w i ę k s z ą   s w o j ą   m a s ę .   K u l i s t y   k s z t a ł t   p r z y j m u j
        t a k ż e   k s i ę ż y c e   p l a n e t ,   o   i l e   o s i ą g n ą   o d p o w i e d n i ą   m a s ę .
        także księżyce planet, o ile osiągną odpowiednią masę.
                                                   Czy każda planeta krąży wokół gwiazdy?
                                                   Czy każda planeta krąży wokół gwiazdy?
                                                   Czy każda planeta krąży wokół gwiazdy?
                                                   Czy każda planeta krąży wokół gwiazdy?
                                          T a k   m ó w i   s i ę   p o t o c z n i e ,   a l e   j e s t   t o   d u ż e   u p r o s z c z e n i e .
                                          Tak mówi się potocznie, ale jest to duże uproszczenie.
                                        W układach planetarnych i Słońce, i planety krążą wokół
                                        W układach planetarnych i Słońce, i planety krążą wokół
                                       środka ciężkości całego układu. Jednak zazwyczaj Słońce ma
                                       środka ciężkości całego układu. Jednak zazwyczaj Słońce ma
                                       gigantyczną masę wielokrotnie przekraczającą masę wszyst-
                                       gigantyczną masę wielokrotnie przekraczającą masę wszyst-
                                       kich innych obiektów układu. Dlatego środek ciężkości ukła-
                                       kich innych obiektów układu. Dlatego środek ciężkości ukła-
                                        du znajduje się bardzo blisko niego lub w jego obrębie.
                                        du znajduje się bardzo blisko niego lub w jego obrębie.
                                                                                                            29 29
   8   9   10   11   12   13   14   15