Page 8 - kompendium_licealisty_geografia

Stratosfera – druga główna warstwa atmosfery, sięgająca do około 50-55 km od powierzchni Ziemi.
W warstwie tej występuje wzrost temperatury z wysokością (zwiększa się ona z około -60°C w dolnej
części do około 0°C, w górnej części) oraz dalszy spadek ciśnienia atmosferycznego (z około 50 hPa do
1 hPa). W jej obrębie występują:
y chmury perłowe (obłoki iryzujące) – niezwykle
barwne chmury, tworzące się w chłodnej porze
roku, zbudowane z mikroskopijnych cząstek lodu,
które są oświetlane przez Słońce przed wschodem
lub tuż po zachodzie Słońca (w ich obrębie nastę- Chmury perłowe – Norwegia
puje efekt dyfrakcji światła słonecznego – wpływając na obserwowane barwy);
y ozonosfera (warstwa ozonowa) – podwarstwa stratosfery, leżąca na wysokości około 20-35 km
nad Ziemią, w której obserwujemy dużą koncentrację ozonu, mającego zdolność pochłaniania pro-
mieniowania słonecznego (głównie nadfioletowego i rentgenowskiego ), chroniąc tym samym czło-
wieka przed jego szkodliwym wpływem.

Mezosfera – trzecia warstwa atmosfery sięgająca do wysokości około 85 km od powierzchni Ziemi.
W jej obrębie występuje silna turbulencja powietrza i chmury srebrzyste (obłoki mezosferyczne –
najwyżej obserwowane chmury o srebrzystobiałym lub jasnożółtym kolorze widoczne nocą ponad zo-
rzą polarną) oraz stosunkowo wyrównane ciśnienie (około 1 hPa w niemal całej warstwie) i szybki spa-
dek temperatury wraz z wysokością (do -90°C).
Termosfera – czwarta warstwa atmosfery sięgająca do około 800 km nad Ziemią, w której następu-
je bardzo szybki wzrost temperatury (stąd nazwa; do około 1000°C) oraz znaczny spadek ciśnienia at-
mosferycznego (w górnej części wynosi jedynie 0,000001 hPa). W jej obrębie występują:
y sztuczne satelity i stacje naukowe krążące wokół Ziemi,
y jonosfera – zjonizowana warstwa atmosfery, od
której odbijają się fale radiowe oraz w której two-
rzą się zorze polarne (Aurora borealis na półkuli
północnej lub Aurora australis na półkuli południo-
wej) – niezwykle barwne zjawisko świetlne (kolor
uzależniony jest od wysokości, od jasnobłękitnych,
zielonych, przez fioletowe po czerwonawe barwy),
powstające w wyniku reakcji cząsteczek wiatru sło- Zorza polarna – wyspa Lofoten, Norwegia
necznego z cząsteczkami powietrza (wiatr słoneczny z elektronami i protonami jest odchylany przez
ziemskie pole magnetyczne), występujące przede wszystkim w szerokościach okołobiegunowych.

Egzosfera – ostatnia, piąta, zewnętrzna warstwa atmosfery, sięgająca do wysokości około 1500 km nad
Ziemią. W jej obrębie następuje szybki spadek temperatury powietrza – w górnej strefie przejściowej do
przestrzeni kosmicznej osiąga ona wartość -273,2°C. Ciśnienie jest tu znikome (bliskie zeru), zaś w po-
wietrzu występują głównie cząsteczki najlżejszych gazów, tj. helu i wodoru. Poruszające się w niej czą-
steczki rozpędzają się do znacznych prędkości (niektóre nawet opuszczają atmosferę).

74 Kompendium licealisty. Geografia