Page 7 - kompendium_licealisty_geografia

Atmosfera naszej planety posiada budowę warstwową, odznaczającą się zmiennym przebiegiem tem-
peratury, ciśnienia oraz odmiennym składem chemicznym. W jej obrębie wyróżnia się pięć głównych
warstw (od powierzchni Ziemi: troposfera, stratosfera, mezosfera, termosfera i egzosfera), któ-
re oddzielone są od siebie warstwami przejściowymi (tropopauza, stratopauza, mezopauza i ter-
mopauza).

Troposfera – leżąca powyżej samej powierzchni Ziemi, najcieńsza warstwa atmosfery, gromadząca
około 80% ogólnej masy powietrza. W szerokościach okołobiegunowych sięga ona do 6 km w zimie
i do 8 km w lecie, w umiarkowanych od 11 km w zimie do 12,5 km w lecie, zaś nad równikiem wynosi
około 18 km przez cały rok. W jej obrębie obserwujemy, że wraz z wysokością spada temperatura po-
wietrza (około 0,65°C na 100 m) i wartość ciśnienia atmosferycznego (średnio 11,5 hPa/100 m). W jej
obrębie występują główne procesy kształtujące pogodę i klimat ziemski. Charakterystycznymi zjawi-
skami tej strefy są:
y silne przygruntowe turbulencje powietrza, wywołane tarciem wiatru o podłoże,
y prądy strumieniowe – stosunkowo wąskie, lecz silne strumienie wiatru (prędkość wiatru może
chwilowo przekraczać 300 km/h), występujące w jej górnej części (oraz w dolnej części kolejnej
warstwy – stratosferze), wykorzystywane m.in. przez samoloty odrzutowe (pozwalają one skrócić
czas lotu i ilość spalanego paliwa).

Dynamika procesów atmosferycznych 73