Page 7 - demo ksiazki

JAKI ZNAK TWÓJ? ORZEŁ BIAŁY...
9

II wojna światowa i czasy komunizmu

II wojna światowa zmieniła oblicze świata, a Polacy znów musieli podjąć patriotyczny obowią-
zek. Orzeł biały, zaprojektowany przez Janinę Broniewską na zlecenie Wandy Wasilewskiej, stra-
cił swą koronę i przypominał teraz zwykłego piastowskiego orzełka. Nosili go na czapkach żoł-
nierze 1 Dywizji im. Tadeusza Kościuszki. Ale władze Polski na uchodźstwie nadal kultywowały
dawny symbol – orła z koroną.
Po 1945 r. ojczyzna weszła w krąg sowieckich wpływów, nastały czasy komunistycznego reżi-
mu, a partyjnym przywódcom i „wielkiemu bratu” na Wschodzie nie spodobał się orzeł w ko-
ronie. W PRL-u godło nie posiadało więc swojego najważniejszego atrybutu władzy. Dopiero
w 1989 r. przywrócono oficjalnie wizerunek orła w koronie.

Dziś
Obecnie, zgodnie z Konstytucją RP, godłem Rzeczypospolitej Polskiej jest wizerunek orła bia-
łego w złotej koronie, ze złotymi szponami i dziobem zwróconym w prawo, umieszczony na
czerwonym polu – tarczy. Orzeł jest symbolem wolności i potęgi państwa.
Spotkać go możemy wszędzie tam, gdzie swą urzędową powagą sankcjonuje on miejsca prze-
bywania organów władzy państwa – w sejmie i senacie, w sądzie i prokuraturze, w Siłach Zbroj-
nych Rzeczypospolitej Polskiej, w salach posiedzeń, salach szkolnych i w placówkach oświato-
wych, w przedstawicielstwach dyplomatycznych i konsulatach, na budynkach należących do or-
ganów gmin, samorządów i powiatów.

Krzyż Orde-
Order Orła Białego ru Orła Białego
To najstarsze i najwyższe rangą odznaczenie powstało w pierwszych la- (według wzoru
tach XVIII w., a jego pomysłodawcą był August II z saskiej dynastii Wetty- z 1713 r.)
nów, który przedstawił swój projekt podczas spotkania
z carem Rosji Piotrem I w Tykocinie 1 listopada 1705 r.
Znakami orderu były początkowo owalny medalion wy-
konany w złocie, pokryty przezroczystą czerwoną emalią,
na której umieszczono wizerunek białego orła, mającego
na piersi tarczę ze znakiem krzyża na tle dwu skrzyżowa-
nych mieczów, a później złoty krzyż maltański, emalio-
wany czerwono z białymi brzegami, wysadzany diamen-
tami, z biało emaliowanym orłem o rozpostartych skrzy-
dłach i z monogramem królewskim na rewersie pod złotą
koroną królewską .
5
Dzieje orderu były tak samo trudne, jak polska hi-
storia. Do czasu rozbiorów kolejni władcy przyznawa-
li odznaczenie tym, którzy wspierali królewski budżet
i sprawowali wysokie urzędy państwowe. Gdy Polska
straciła niepodległość, nastąpiła wielka deprecjacja od-

5 J. Pruszyński, Order Orła Białego w Rzeczypospolitej, w: „Wspólnota Polska – Pismo Poświęcone Polonii i Polakom za granicą”, sty-
czeń-luty 1/2005, str. 29-35.