Page 11 - Demo_ksiazki

Orientacja w lesie – niebo i rośliny wskażą Ci północ

Słońce cy częścią konstelacji Wielkiej Niedźwiedzicy).

Gwiazda Polarna znajduje się na przedłużeniu
W dzień, kiedy niebo nie jest zachmurzone, odcinka pomiędzy dwiema skrajnymi gwiazdami
możemy obserwować usytuowanie słońca. Od Wielkiego Wozu (na jego ,,tyle”). Wyobraźmy so-
dziecka słyszeliście zapewne, że słońce wscho- bie drugi taki odcinek, pięć razy dłuższy i popro-
dzi na wschodzie, a zachodzi na zachodzie. To wadźmy go w górę.
jednak pewne uproszczenie. W naszej szeroko-
ści geograficznej słońce bowiem wschodzi na Mech i drzewa
wschodzie i zachodzi na zachodzie tylko dwa
razy w roku, w czasie równonocy – 21 marca i 23 Mech lubi cień. Na ziemi w lesie rośnie przecież
września. tam, gdzie nie sięgają promienie słońca, trawa
Jesienią i zimą słońce wschodzi z grubsza na zaś wybiera miejsca nasłonecznione (np. po-
południowym wschodzie, zachodzi zaś na po- lany). Podobnie mech rosnący na pniu drzewa
łudniowym zachodzie. Wiosną i latem z kolei wybiera raczej tę stronę, która jest mniej nasło-
wschodzi z grubsza na północnym wschodzie, neczniona. innymi słowy, więcej mchu rośnie
a zachodzi na północnym zachodzie. po północnej stronie pnia.
Przez cały rok natomiast słońce wskazu- Z kolei samo drzewo stara się sięgnąć ku
je południe w... południe. Z tym oczywiście za- słońcu. Drzewa rywalizują przecież, które z nich
strzeżeniem, że kiedy obowiązuje u nas czas wystrzeli wyżej i złapie więcej światła. logicz-
letni, południe przypada nie o godz. 12.00, lecz ne więc, że gałęzie drzew będą raczej dłuższe
o 13.00. Jest tak dlatego, że czas letni nie jest od strony południowej, a w związku z tym ko-
naszym prawdziwym czasem słonecznym, lecz rony drzew będą od tejże strony bardziej rozwi-
czasem ,,zapożyczonym” od naszych sąsiadów nięte.
ze wschodu. Podobnie słoje wewnątrz pnia – od stro-
a kiedy wiemy, gdzie jest południe, wie- ny północnej zwężają się, zaś od południowej
my też, że dokładnie po przeciwnej stronie jest są szersze. Oczywiście, nie namawiamy, żeby
północ. Możemy też zresztą sprawdzić to, ob- ściąć drzewo wyłącznie po to, by ustalić kierun-
serwując cień. Jeżeli w samo południe ustawi- ki świata. Jeżeli jednak wędrujesz przez las wy-
my się plecami do słońca, z przodu zobaczymy korzystywany gospodarczo, istnieje duże praw-
swój cień, który wskaże północ. Nie musi to być dopodobieństwo, że trafisz na tzw. ,,zrąb”, czyli
zresztą nasz cień, może też być cień drzewa czy obszar, na którym drzewa zostały ścięte. Wów-
wbitego w ziemię kija. Także i on w południe czas można się przyjrzeć się słojom na pozo-
pokaże nam północ. stawionych pniakach.

Gwiazdy Mrowisko

W nocy słońca oczywiście nie widać. Jeżeli jed- W lesie dość łatwo można się natknąć na kop-
nak niebo nie jest zachmurzone, widzimy tysią- ce, niejednokrotnie mocno rozbudowane. To
ce odległych słońc, czyli gwiazd. Północ wskaże mrowiska. Mrówki budują swój dom w taki spo-
nam Gwiazda Polarna. Nie jest ona jednak zbyt sób, by jak najwięcej energii mógł on czerpać
jasna, jak ją zatem znaleźć? No cóż, Gwiazda Po- ze słońca. Dlatego też południowa strona mro-
larna znajduje się na końcu „dyszla” w konstela- wiska łagodnie opada w dół, zaś północna jest
cji Małego Wozu (zwanej też Małą Niedźwiedzi- bardziej stroma. Jeżeli kopiec wzniesiony został
cą). a jak odszukać Mały Wóz? Najprościej naj- przez mrówki tuż przy drzewie, znajdował się
pierw zlokalizować Wielki Wóz (asteryzm będą- on będzie po południowej stronie pnia.

23