Page 15 - Demo_ksiazki

Jaka jest treść
oryginalnej wersji
pieśni?

Już w 1863 r. pierwotna wersja
pierwszego wersu Gdy naród na
pole wystąpił z orężem została za-
stąpiona przez Gdy naród do boju,
co wiązało się z nieco innym rozu-
mieniem słów „na pole”. Dawniej
było to pole bitewne, a w połowie
XIX w. zaczy nał trącić ów topos sta-
roświeckością tradycji szlacheckiej,
nadużywaną np. w powieściach
historycznych (zob. „Trylogię” Sien- „Pow n e t a w . Sta be d z ów
kiewicza). A więc nie odpowiadał z ki j a r j im ości Łaz ac
jakby motywom rewolucji ludowej
29 li p a 1830 r.”, W. Kos , XI w.
z jej walkami klaso wymi. O wiele
bardziej funkcjonalnym i mocnym
1
w sensie bezpośred niości agitacyjnej oraz dynamiki walki ostatecznej był „bój” .
Szczera i autentyczna jest pasja poety, który kieruje swój bunt przeciwko panom, magnatom,
wielkim właścicielom ziemskim. Sprzyjali caratowi, pozostając obojętni na krzywdę ludu, a przez to
przyczynili się do zniewolenia Polaków i utraty przez nas niepodległości. Autor pieśni zbudował ją na
zasadzie skontrastowania ze sobą dwóch różnych warstw społecznych – polskiego ludu tworzącego
rzeczywistą duchową wspólnotę, złożoną z uciskanych chłopów, bezrobotnych i ciężko pracujących
na chleb robotników oraz bogatej klasy mieszkańców „białych dworków”, czyli „panów”. Już pierw-
sze wersy wspominają znaczący podział: gdy naród bił się z wrogiem, panowie zastanawiali się nad
uwłaszczeniem i czynszami. Gdy polski lud z siekierami i kosami ruszył na przeciwnika, magnaci
dyskutowali. Poeta przypomina wybuch powstania listopadowego 1830 roku, kiedy to m.in. zadaw-
nione konflikty między panem a chłopem powodowały brak wzajemnego porozumienia co do idei
wspólnej walki o wolność. Podmiot liryczny pieśni wyraźnie oznajmia, że to nie pańskie dzieci, nie hrab-
scy synowie przysięgli na braci swych kości: Że mieczem wywalczą swobody i prawa. Magnatów i szlachtę
obarcza winą za wieloletnią niewolę i klęskę wolnościowego zrywu. Przypomina też zwycięską dla
Polaków bitwę pod Stoczkiem Łukowskim, pierwszą znaczącą walkę powstańczą, która miała miejsce
14 lutego 1831 r. Wiemy, że wielkim bohaterstwem zasłynął dowódca korpusu naszych wojsk, generał
Józef Dwernicki, który brawurowo poprowadził kawalerię na Rosjan pod przywództwem gen. Fiodora
Geismara.

1
https://bazhum.muzhp.pl/media/ les/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_pol-
skiej/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1979-t70-n2/Pamietnik_Li-
teracki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1979-t70-n2-s125-165/Pamietnik_Literacki_
czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1979-t70-n2-s125-165.pdf [dostęp 25.11.2021 r.]

47