Page 16 - demo ksiazki

Funkcje mitów

DAWNIEJ: DZIŚ:
• sakralna • funkcja kulturotwórcza – mity dziś są
– stanowiły podstawę wierzeń religijnych skarbnicą:
w pierwotnych społeczeństwach; – toposów, czyli motywów, obrazów li-
– wyjaśniały rzeczywistość i naturę po- terackich, które znajdują swą kontynu-
przez religię opartą na wielobóstwie ację w późniejszych epokach;
(wierze w wielu bogów). – archetypów, czyli wzorcowych ludz-
• poznawcza kich zachowań;
– oswajały strach przed elementami – symboli i postaci, stanowiących in-
świata, np. morzem, burzą oraz różny- spirację dla twórców;
mi zachowaniami ludzi; – związków frazeologicznych,
– tłumaczyły nieznane zjawiska; tzw. mitologizmów;
– porządkowały rzeczywistość. – archetypów, które zostały w nich za-
archetypów, które zostały w nich za-
• światopoglądowa kodowane.
– organizowały życie danej społeczności;
– utrwalały i budziły poczucie tożsamo-
ści narodowej i plemiennej;
– budowały i kształtowały pogląd na
świat oraz hierarchię wartości;
– pokazywały i określały normy postępo-
wania w życiu konkretnego człowieka
i całej społeczności.

Popiersie
Zeusa
Sposoby odwołań do mitów

• desakralizacja/demitologizacja – przywołanie mitów z pozbawieniem ich specyficznego boskie-
go odniesienia; nadanie rzeczywistości zwyczajnego charakteru, odarcie z tego, co niezwykłe, cu-
downe;
• reinterpretacja – szukanie nowych znaczeń, nowych interpretacji i odniesień kulturowych;
• parafraza – przeróbka mitu;
• aktualizacja – uwspółcześnienie;
• trawestacja – przeróbka mająca na celu ośmieszenie, kpinę.

Archetyp – prastary symbol, ukryty w podświadomości człowieka, który jest wytworem do-
świadczeń ludzkości, np. archetyp ojca, matki, raju. Archetypy przejawiają się w snach, mitach
i wyobrażeniach religijnych, a pojęcie to wprowadził szwajcarski psycholog i psychiatra, uczeń
Zygmunta Freuda, Carl Gustaw Jung (1875-1961) .
3
3 K. Mrowcewicz, Przeszłość to dziś. Literatura, język, kultura. Podręcznik dla 1. klasy liceum i technikum, Wydawnic-
two STENTOR, Warszawa 2002, s. 28.
18 Kompendium licealisty. Język polski