Page 16 - Demo_ksiazki

Po lewej: zamojskie forty
Poniżej: posąg króla Dawida; rzeźba Gustawa Zemły, ufundowana w 2007 roku; w tle forty miejskie

Gmina żydowska

Żydzi przybyli do Zamościa głównie z Hiszpanii oraz Włoch
i Turcji. Nazywano ich sefardyjczykami. Pochodzili z Półwyspu
Iberyjskiego i posługiwali się dialektami judeo-romańskimi. Przy-
wilej Jana Zamojskiego wydany w 1588 roku zezwalał im na bu-
dowę domów przy jednej ulicy, bożnicy i szkoły. Kupcy żydowscy
wkrótce stali się zamożnymi obywatelami miasta. Stać ich było na
wybudowanie w 1603 roku bogato zdobionej synagogi. Od po-
łowy XVII wieku w wyniku wojen koniunktura gospodarcza spa-
dła do tego stopnia, że bogaci zamojscy sefardyjczycy, Ormia-
nie i kupcy greccy opuścili miasto. Ich miejsce w społeczeństwie
zajęli ubożsi Żydzi polscy, aszkenazyjczycy. W roku 1939 gmina
żydowska liczyła ponad 10 tys. osób. W 1942 roku Niemcy zli-
kwidowali getto i wymordowali wszystkich stłoczonych tam lu-
dzi. Naziści obwieścili wkrótce światu, że Zamość jest miastem
„czystym od Żydów”.
W 2007 roku tuż za Nową Bramą Lubelską stanął posąg Kró-
la Dawida, dzieło wybitnego rzeźbiarza Gustawa Zemły sfinan-
sowane przez fundację Karta z Dziejów. Fundacja pragnie w ten
sposób upamiętnić miejsca, w których ludność żydowska współ-
tworzyła polską kulturę narodową.

60 Księga cudów Polski