Page 3 - demo ksiazki

wyrazy, a oczom pokazuje nigdy, we śnie nawet, nie widziane istoty; jeżeli in-
stynkt poetyczny był lepszym od rozsądku, który nieraz tę lub ową rzecz po-
tępił: to Balladyna wbrew rozwadze i historii zostanie królową polską – a pio-
run, który spadł na jej chwilowe panowanie, błyśnie i roztworzy mgłę dzie-
jów przeszłości.
Uśmiechnij się teraz, Irydionie, bo oto naśladując francuskich poetów: po-
wiem ci, że Balladyna jest tylko epizodem wielkiego poematu w rodzaju Ario-
sta, który ma się uwiązać z sześciu tragedii, czyli kronik dramatycznych. Cie-
nił już różne ludzi niebyłych wyszły ze mgły przedstworzenia i otaczają mnie
7
ciżbą gwarzącą: potrzeba tylko, aby się zebrały w oddzielne tłumy, ażeby czyny
ich ułożyły się w postacie piramidalne wypadków, a jedną po drugiej garstkę na
świat wypychać będę; i sprawdzą się może sny mego dzieciństwa. Bo ileż to razy
patrząc na stary zamek , koronujący ruinami górę mego rodzinnego miastecz-
8
ka, marzyłem, że kiedyś w ten wieniec wyszczerbionych murów nasypię widm,
duchów, rycerzy; że odbuduję upadłe sale i oświecę je przez okna ogniem pio-
runowych nocy, a sklepieniom każę powtarzać dawne Sofoklesowskie „nieste-
ty! ” A za to imię moje słyszane będzie w szumie płynącego pod górą potoku,
9
a jakaś niby tęcza z myśli moich unosić się będzie nad ruinami zamku. – O! nie
mów mi, że z dzwonków polnych większa ozdoba ruinom niż z tego wieńca my-
śli, w który je ubierze poeta: – bo choć róże rosnące na ruinach pałacu Nerona
rozwidniały nam pięknie te gruzy: to jednak jaśniej mi je oświecił ów duch Iry-
diona, któregoś ty pod krzyżem w Kolosseum położył i nakrył złotymi skrzydła-
mi anioła.
Tak więc, kiedy ty dawne posągowe Rzymian postacie napełniasz wulkanicz-
ną duszą wieku naszego; ja z Polski dawnej tworzę fantastyczną legendę, z ciszy
wiekowej wydobywam chóry prorockie – i na spotkanie twojej czarnej, pioru-
nowej, dantejskiej chmury prowadzę lekkie, tęczowe i ariostyczne obłoki, pew-
10
ny, że spotkanie się nasze w wyższej krainie nie będzie walką, ale tylko grą kolo-
rów i cieni, z tym smutnym dla mnie końcem, że twoja chmura, większym wi-
chrem gnana i pełniejsza piorunowego ognia, moje wietrzne i różnobarwne ob-

7 mgła przedstworzenia – nawiązanie do filozofii Platona, do jednej z jej głównych myśli: du-
sza ludzka istnieje już przed urodzeniem człowieka i jej zespolenia z ciałem
8 stary zamek – mowa tu o zamku w Krzemieńcu
9 Sofoklesowskie „niestety” – słowo pojawiające się nader często w tragediach Sofoklesa; ozna-
cza daremność poczynań i beznadzieję człowieka, którego los został już dawno zaplanowa-
ny przez bogów
10 dantejska – nawiązanie do Dantego Alighieri (1265-1321), włoskiego poety, autora Boskiej
Komedii
4 5