Page 5 - demo ksiazki

P R E H I S T O R I A I S T A R O Ż Y T N O Ś Ć

Prehistoria

i starożytność

Prehistoria to okres, którego początek wyznaczają najstarsze ślady aktywności człowieka (datacja stale
się zmienia, w miarę jak pojawiają się nowe odkrycia archeologiczne) i który trwa do momentu pojawienia
się pierwszych tekstów pisanych. Ludzie prehistoryczni pozostawili nam malarstwo jaskiniowe i ścienne,
przedstawiające m.in. postacie zwierząt, sceny polowań czy tańców.
Za początek epoki starożytnej możemy, przy obecnym stanie wiedzy, uznać połowę IV tysiąc-
lecia p.n.e., kiedy to w Mezopotamii pojawiła się pierwsza zaawansowana cywilizacja, stwo-
rzona przez Sumerów. Za koniec starożytności uważa się rok 476, kiedy to germański wódz Odo-
aker obalił ostatniego władcę Cesarstwa Zachodniorzymskiego, Romulusa Augustulusa. Rozwój
sztuki antycznej wiąże się nierozerwalnie z historią wielkich starożytnych cywilizacji: Egiptu, Grecji
i Rzymu.
W Egipcie sztuka służyła za narzędzie utrzymywania istniejącego porządku społecznego i struktury
władzy oraz za nośnik treści teologicznych. Znane nam malowidła z grobowców spełniały ważną funkcję w
rytuałach pogrzebowych, miały też pomagać duszy w podróży w zaświaty.
Malarstwo kręgu kultury greckiej przetrwało do naszych czasów głównie w postaci scen na naczyniach
ceramicznych – mówimy nawet o malarstwie wazowym. Pojawiają się tu postaci mitologiczne i histo-
ryczne, a także sceny z życia codziennego. Przetrwały również przykłady malarstwa ściennego. Natomiast
malarstwo sztalugowe znamy z opisów literackich i z późniejszych kopii.
Malarstwo rzymskie reprezentują przede wszystkim znakomicie zachowane malowidła ścienne z miast
zniszczonych wybuchem Wezuwiusza: Pompejów, Herkulanum i Stabiów. Są to pejzaże, które miały za
zadanie optycznie „powiększać” wnętrze, iluzjonistyczna architektura dająca złudzenie głębi, sceny mitolo-
giczne, a także portrety i martwe natury. Jednym ze sposobów zdobienia ścian było umieszczanie na nich
malowideł imitujących obrazy sztalugowe. Posadzki i ściany dekorowano mozaikami, także o tematyce
mitologicznej i współczesnej (np. sceny wyścigów konnych zaprzęgów). Bezpośrednią kontynuację sztuki
rzymskiej stanowiła sztuka wczesnochrześcijańska i bizantyjska.

7