Page 3 - demo ksiazki

Człowiek nie wchodzi dwa razy do tej samej rzeki
Zaraz, zaraz! Jak to? Przecież znam dzieciaki, które w czasie ostatnich wakacji wchodziły do tej sa-
mej rzeki co najmniej 10 razy dziennie. Zgoda, ale przecież nigdy nie będzie to ta sama woda w rze-
ce. Przecież ona się zmienia, płynie, ma inna temperaturę, niesie ze sobą różne kamyki, patyki. My
także się zmieniamy. Nasze odczucia po wejściu do rzeki zawsze będą się od siebie choć trochę róż-
nić. Myśl ta nie dotyczy tylko rzeki. Dotyczy szkoły, podróży do Krakowa, jazdy na rowerze, rozmów
z babcią. Nigdy dwa razy takich samych podróży i rozmów nie odbędzie się. To chciał właśnie powie-
dzieć Heraklit: świat się nieustannie zmienia, płynie, przemija, czyli nie ma na nim nic stałego.

Co jest siłą świata?

Grawitacja! – odpowiada Witek i po chwili dodaje, że chyba też prezydent USA.
A co jest siłą przyrody? Tu już Witek jest bliżej teorii Heraklita, gdyż wylicza ogień i wiatr.
Heraklit uważał, że pierwszą, to znaczy taką pierwotną zasadą i siłą świata jest ogień.
A w jaki to sposób ogień może być siłą świata? Przecież nie napędza samochodu, interne-
tu, nie sprawia, że świeci słońce czy wieje wiatr.
Heraklit wyjaśniał to tak: ogień jak piorun spływa z nieba, zmienia się w powietrze, ono
znów w wodę. Woda wsiąka w ziemię, potem z niej wyparowuje, zmienia się w powietrze
i wraca w postaci ognia tam, skąd spadł. Tajemne? No taka bywa z filozofią…

Kto rządzi światem?
Heraklit uważał, że skoro człowiek kieruje się rozumem, to i światem musi też rządzić jakiś „rozum”.
Nazwał ten „rozum” Heraklit logosem. Logos była to według niego kosmiczna siła. Świat według nie-
go był pełen ścierających się przeciwieństw, dnia z nocą, zdrowia z chorobą. Jako jeden z pierwszych
filozofów zastawiał się nad swym filozofowaniem, nad tym, czemu jego rozmyślanie ma
służyć, jaki ma mieć cel.

Słynne zdania Heraklita z Efezu

• Panta rei (wszystko płynie, wszystko się zmienia).
• Nie wchodzi się dwa razy do tej samej rzeki.

5